Koty, koraliki i fantastyka

Pomiary straszenia

Shirley Jackson "Nawiedzony"

Zawsze mnie zastanawiało, jak oceniać książkę, którą się dostaje w rękę z napisem "horror" na okładce. Czy jeżeli ona niespecjalnie straszy (przynajmniej mnie), to mam ocenić, że jest niedobra? Ale mnie w ogóle rzadko jakikolwiek klasyczny horror straszy - mały przyjemny dreszczyk to zasadniczo wszystko, straszą mnie raczej gazety codzienne.

Przy moim nastawieniu do horrorów nie oczekuję od nich problemów ze snem, okrzyków szczerego przerażenia czy oglądania się za siebie na ulicy, bo ktoś na pewno idzie. Raczej oczekuję od nich przekonania mnie, że to bohaterowie się boją, że wokół nich coś się dzieje, niż przeniesienia tego na moją osobę.

Może w wyniku tego bardzo lubię staroświeckie horrory i mroczne, gotyckie opowieści, zbyt mało przystające do codziennego życia, aby usiłowały mnie samą przestraszyć, ale przy dobrym opisie przekonujące co do uczuć bohaterów. "Nawiedzony" jest dla mnie czymś w takim stylu - bardzo klasyczną opowieścią o nawiedzonym domu, w realiach jakby "rozmytych" - dom jest stary i na odludziu, historia mogłaby się zdarzyć teraz, a mogła się zdarzyć kilkadziesiąt lat temu (wg notki - prawdopodobnie miała się zdarzyć parędziesiąt lat temu, autorka żyła bowiem w latach 1919-1965). Badacz "zjawisk paranormalnych" wybiera z ludzi, którzy mieli doświadczenia z takowymi zjawiskami kilka osób, którzy mają razem z nim rozwiązać tajemnicę pewnego nawiedzonego domu. W sposób jak najbardziej klasyczny - przebywając tam jakiś czas, śpiąc tam, jedząc, żyjąc. A dom wybiera z nich ofiarę.

Książka dość mi się podobała. Nie, żeby była jakaś niesamowicie "straszna", ale jej raczej duszna atmosfera daje możliwość wczucia się w reakcje bohaterów. Jest też całkiem nieźle prawdopodobna psychologicznie. Przy tym jest tym, co w recenzji z Lovecrafta określam jako horror bardziej nowoczesny - jest wyraźna sugestia, że więcej w tym wszystkim kryje się w duszach bohaterów niż w samym domu. I chyba tak jest zawsze przy tych prawdziwych horrorach...

Shirley Jackson

"Nawiedzony"

Tłum. Maria Streszewska-Hallab

Zysk i S-ka

Poznań 2000

Ewa Pawelec

Magazyn Fantastycznie! nr 5/2000

www.sf.magazyn.pl

Zhakowane na szybko przedświątecznie przez E. P.