========================================================================
Zasady dobrego moderowania
========================================================================

wersja 0.33
by Nina Liedtke

Disclaimer: Poniższy dokument prezentuje wyłącznie poglądy autorki,
która nie jest, nigdy nie była i nie ma najmniejszego zamiaru być
moderatorką żadnej grupy newsowej.


------------------------------------------------------------------------
1. Jawność
------------------------------------------------------------------------

Moderowanie jest procesem jawnym. Powinno być zatem wiadome:


   1.1. Kto moderuje grupę

   Personalia moderatora(-ów) powinny być podane do publicznej
   wiadomości. Gdzie i jak powinno się to odbywać, opisał w poście
   <9nvou0$9em$3@okapi.ict.pwr.wroc.pl> Tomasz R. Surmacz:
   //-----
   | Raczej w FAQ grupy. Albo niekoniecznie FAQ, ale periodycznym liście
   | wysyłanym do grupy w podobny do FAQ sposób, tzn. raz na miesiąc,
   | może być automatycznie. List taki powinien precyzować zasady
   | obowiązujące w grupie, kryteria moderacji, aktualne informacje
   | dotyczące moderatora i innych zasad, itp.
   |
   | W CFV grupy oczywiście informacja o proponowanym moderatorze też
   | jest, ale to się z reguły zmienia z upływem czasu, a modyfikowanie
   | za każdym razem tych informacji na www.usenet.pl raczej wygląda
   | mało realnie (po pierwsze, ktoś musiałby mnie o tym informować za
   | każdym razem, a przez kilka ostatnich lat jedyne zmiany jakie
   | pamiętam i o jakich wiem, to były zmiany moderowania prhn i raz -
   | pl.rec.radio.amatorskie, ale tylko dlatego, że trzeba było zmienić
   | emailowy adres moderatora.  Tymczasem w rzeczywistości zmian
   | wszystkich było co najmniej kilkanaście.
   \\-----

        1.1.1. Kto zmoderował dany post

        Nazwisko i adres e-mail, pod który można pisać do moderatora,
        powinny znajdować się w każdym postingu, przepuszczonym przez
        niego na grupę - albo w nagłówkach ('X-Moderator:' i/lub
        'Approved:') albo w stopce. Adres może (a nawet powinien) być
        aliasem przekierowującym pocztę do wszystkich moderatorów danej
        grupy, jednak nazwisko nie może być zastąpione żadnym ogólnikiem
        w rodzaju 'Moderators Team' czy podobnym.

        W przypadku postów odrzuconych moderator powinien albo normalnie
        podpisać się pod listem, informującym o odrzuceniu, albo zadbać,
        aby jego nazwisko pojawiło się przy odrzuconym poście
        w stosownym archiwum.

        Jednoznaczne określenie kto zmoderował (przepuścił lub odrzucił)
        dany post jest szczególnie istotne jeśli grupa ma więcej niż
        jednego moderatora.


   1.2. Jakie są zasady moderowania grupy

   Zasady moderowania powinny być publicznie dostępne - albo
   w oficjalnym opisie grupy (http://www.usenet.pl/opisy/) albo w FAQ
   danej grupy albo w oddzielnym dokumencie, zawierającym wyłącznie
   zasady moderowania danej grupy. (Zob. też p. 1.1).

   Dokument opisujący zasady moderowania powinien precyzować przede
   wszystkim dwie sprawy:
   
   1) jakie kryteria (merytoryczne i/lub formalne) musi spełnić post,
      aby ukazać się na danej grupie,
   2) jakie mogą być (merytoryczne i/lub formalne) powody odrzucenia
      postu.

   Oczywiście część kryteriów moderowania jest subiektywna. Nic w tym
   wyjątkowego: gdyby wszystko dało się 'zważyć i zmierzyć', nie byłoby
   potrzeby powoływania żywych moderatorów - zamiast nich wystarczyłby
   dobrze napisany program moderujący. Owe subiektywne, trudne do
   sprecyzowania zasady moderowania powinny być w w/w dokumencie
   omówione tak szczegółowo, jak tylko się da i zilustrowane tyloma
   przykładami, ile tylko uda się wymyślić.

   Należy pamiętać, że zasady w ogóle nie opisane, znane jedynie
   nielicznym 'wtajemniczonym', budzą najwięcej emocji i podejrzeń
   o nadużycia.


   1.3. Jakie są dalsze losy postów, wysłanych na grupę

   Żaden post wysłany na grupę nie powinien przepadać bez śladu - jeśli
   nie ukazał się na grupie w rozsądnym terminie, jego nadawca powinien
   otrzymać informację, że został odmoderowany lub mieć możność odnaleźć
   go w archiwum postów odrzuconych (chyba, że zasady moderowania danej
   grupy rozwiązują tę sprawę w inny sposób).

   Jeśli standardowa informacja jest niewystarczająca, autor odrzuconego
   postu może spytać moderatora o powód odrzucenia tego postu i ma prawo
   do otrzymania odpowiedzi konkretyzującej problem.

   Jeśli grupa nie ma publicznie dostępnego archiwum postów odrzuconych,
   moderator powinien trzymać te posty na swoim dysku przynajmniej przez
   taki czas, jaki jest potrzebny do rozpatrzenia ewentualnych
   reklamacji (minimum przez miesiąc). Jeśli moderator uzna reklamację
   za zasadną, powinien być w stanie wysłać zatrzymany post ze swojego
   archiwum, bez proszenia autora postu o jego ponowne przysłanie.


------------------------------------------------------------------------
2. Nieingerencja
------------------------------------------------------------------------

Moderator nie jest ani redaktorem postów, które przepuszcza na grupę,
ani nauczycielem czy też wychowawcą osób, piszących na grupę. Podejmuje
on tylko decyzję, czy dany post ukaże się na grupie czy nie. Resztę
powinno wykonać oprogramowanie. W szczególności zatem:


   2.1. Treść postów

   Moderator nie powinien w żaden sposób modyfikować treści (body)
   moderowanych przez siebie postów. Szczególnie jaskrawym nadużyciem
   jest umieszczanie w tych postach własnych komentarzy. Ponadto
   niedopuszczalne jest skracanie (czy to wypowiedzi autora, czy jego
   sygnaturki czy też załączonych przez niego cytatów), zastępowanie
   gwiazdkami słów, które zdaniem moderatora są powszechnie uznawane
   za obraźliwe, przeformatowywanie (w tym zmiana kolejności akapitów)
   oraz w ogóle jakakolwiek 'ręczna', zindywidualizowana ingerencja
   moderatora w treść postu. Jeśli moderator uważa, że post może się
   ukazać na grupie dopiero po dokonaniu tego rodzaju poprawek, powinien
   odesłać go autorowi z odpowiednią sugestią.

   Jeśli istnieje uzasadniona potrzeba, dopuszczalne jest doklejanie
   do body postu krótkiej stopki o charakterze informacyjnym, ściśle
   związanej z daną grupą (czyli zawierającej np. adres, pod którym
   znajdują się zasady moderowania lub FAQ grupy). Stopka powinna być
   identyczna we wszystkich postach i powinna być do nich doklejana
   automatycznie. Niedopuszczalne jest np. ręczne doklejanie stopki
   z informacją o FAQ tylko do wybranych postów, gdyż mogłoby to być
   odczytane jako sugestia, że autor postu (i tylko on) powinien
   przypomnieć sobie FAQ.
   Jeśli taka stopka jest doklejana, to nie powinna być poprzedzona
   delimiterem sygnaturki, ponieważ: a) nie jest ona sygnaturką,
   b) niektóre czytniki przy odpowiadaniu odcinają tylko tekst,
   znajdujący się po ostatnim delimiterze.


   2.2. Nagłówki

   Proces moderowania nie powinien naruszać indywidualnych nagłówków,
   ustawionych przez autora postu, a w szczególności: 'From:',
   'Reply-To:', 'Organization:', 'Message-ID:' oraz prywatnych
   X-nagłówków. Bez ważnych przyczyn nie powinien naruszać nagłówka
   'Followup-To:'.

   Jeśli z powodów technicznych któryś z pozostałych nagłówków
   (np. 'Date:') ulega zmianie, to oryginalny nagłówek powinien być
   zachowany jako X-nagłówek (np. 'X-Original-NNTP-Posting-Date:').


------------------------------------------------------------------------
3. Technikalia
------------------------------------------------------------------------

Moderowanie nie powinno zmniejszać technicznej funkcjonalności grupy
(w porównaniu z hipotetyczną niemoderowaną wersją tej grupy). Może ją
natomiast zwiększać.

   3.1. Zmniejszanie funkcjonalności grupy może np. polegać na:
        - zniekształcaniu polskich znaków, przez autora postu poprawnie
          zakodowanych w ISO-8859-2 i poprawnie oznaczonych w nagłówku;
        - wycinaniu pola 'References:';
        - dodawaniu pola 'Followup-To: poster' do wszystkich postów na
          grupie o charakterze dyskusyjnym.


   3.2. Zwiększanie funkcjonalności grupy może polegać np. na:
        - poprawianiu polskich znaków, źle zakodowanych lub źle
          oznaczonych w nagłówku przez autora postu;
        - zamianie 'Odp:' na 'Re:' w temacie.


------------------------------------------------------------------------
4. Sprawy administracyjne
------------------------------------------------------------------------

   4.1. Komunikaty moderatora

   Moderator powinien uprzedzać subskrybentów grupy o wszelkich zmianach
   w funkcjonowaniu grupy, o których wie z góry - w szczególności
   o wdrażaniu/testowaniu nowego narzędzia do moderowania oraz
   o planowanych przerwach w funkcjonowaniu grupy. Nie jest zobowiązany
   do wysyłania komunikatów, które dublowałyby informacje dostępne na
   pl.internet.komunikaty.

   Jeśli grupę o charakterze dyskusyjnym lub ogłoszeniowym moderuje
   jedna osoba, na czas swojej planowanej dłuższej nieobecności powinna
   włączyć automat do automatycznego przepuszczania wszystkich postów.
   Dotyczy to także grup moderowanych częściowo automatycznie, gdyż
   lepszym wyjściem wydaje się krótkotrwałe dopuszczenie na grupę
   artykułów niezgodnych z kryteriami moderowania niż uniemożliwienie
   nowym osobom pisania na grupę.
   W przypadku nieplanowanej dłuższej przerwy w moderowaniu
   (spowodowanej np. awarią domowego komputera lub serwera pocztowego)
   moderator powinien dołożyć wszelkich starań, aby powiadomić
   subskrybentów grupy co się dzieje i jak długo może to potrwać.
   Dobrym sposobem wydaje się telefoniczne poproszenie któregoś
   z newsadminów aby wysłał stosowny komunikat na grupę.


   4.2. Dyskusje o moderowaniu

   Na moderowanej grupie dopuszczalne są dyskusje o moderowaniu danej
   grupy - zarówno o zasadach teoretycznych jak o ich praktycznej
   realizacji. 
   Wyjątkiem mogą być te grupy, które nie mają charakteru dyskusyjnego,
   np. prhn. W ich wypadku dyskusje takie tradycyjnie odbywały się na
   pl.news.admin lub pl.news.nowe-grupy.


Dobrą praktyką jest stosowanie w polu 'Subject:' znaczników (np.
'[Administrivia]' lub '[Adm]') w celu wyróżniania postów o charakterze
administracyjnym.


------------------------------------------------------------------------
5. Skargi, zażalenia, sprawy sporne i inne przykrości
------------------------------------------------------------------------

Wszelkie różnice zdań dotyczące zasad/sposobu moderowania grupy lub
powodów odrzucenia konkretnego postu należy starać się wyjaśnić
polubownie, w jak najmniejszym gronie. Jeśli te starania się nie
powiodą, skargi lub dyskusje o zmianie zasad/sposobu moderowania można
przenieść odpowiednio na pl.news.admin lub pl.news.nowe-grupy. W tym
drugim wypadku posting powinien mieć w miarę możliwości postać
formalnego RFD[1].

W dyskusjach takich pojawia się czasem pytanie, czy dopuszczalne jest
publiczne cytowanie 'prywatnej korespondencji' z moderatorem.
Wątpliwości biorą się stąd, iż dobrze znany jest następujący punkt
netykiety[2]:

   //-----
   | KOMUNIKACJA ELEKTRONICZNA
   | (E-mail, grupy LISTSERV, Usenet, Mailing lists)
 [...]
   | - Za szczegolnie niegrzeczne uwaza sie rozpowszechnianie
   | prywatnej poczty przez "mailing lists" lub Usenet
   | bez zezwolenia autora.
   \\-----

Jednak nie wszystko, co przesłane zostało e-mailem, stanowi 'prywatną
pocztę'. Netykieta mówi również o korespondencji służbowej
i zażaleniach[3]:

   //-----
   | KOMUNIKACJA ELEKTRONICZNA
   | (E-mail, grupy LISTSERV, Usenet, Mailing lists)
 [...]
   | - Przestrzegaj "drogi sluzbowej" w korespondencji
   | z administratorami sieci/uslug. Np. nie przesylaj zazalen
   | na dzialanie poczty bezposrednio na "top" tylko dlatego
   | ze potrafisz to zrobic poprzez E-mail.
   \\-----

Moderowanie jest usługą; moderator to administrator tej usługi.
Wydaje się zatem, że korespondencję z moderatorem na temat moderowania
(a zwłaszcza skargi i zażalenia oraz odpowiedzi na nie) bezpiecznie
można uznać za korespondencję na pierwszym szczeblu 'drogi służbowej'
i powoływać się na nią na następnych szczeblach.


------------------------------------------------------------------------
P r z y p i s y

[1] Wzorzec RFD do zakładania nowych grup znajduje się w części 4
dokumentu 'Newsy w Polsce - FAQ', dostępnego w grupie pl.answers oraz
na WWW pod adresem http://www.usenet.pl. Wzorzec należy minimalnie
zmodyfikować, aby pasował do odmoderowania lub zmiany zasad moderowania
grupy.

[2] Arlene H. Rinaldi: Sieć. Wskazówki dla użytkownikow i zasady
etykiety. Florida Atlantic University, wrzesień 1992. Tłum. Krzysztof
Snopek, Wydział Elektryczny Politechniki Gdańskiej, grudzień 1993.
http://urethan.chem.pg.gda.pl/docs/S_S_vivre.txt.

[3] Ibid.


========================================================================
Do udoskonalenia zawartości niniejszego dokumentu przyczynili się:
a_r <a__r#go2.pl>
Artur Bartnicki <archie#dziupla.eu.org>
Adam Kułagowski <fidor#hoga.pl>
Tomasz R. Surmacz <tsurmacz#spamfilter.ict.pwr.wroc.pl>
Leszek A. Szczepanowski <twinsen#amsnet.pl>
------------------------------------------------------------------------
Aktualna wersja html niniejszego dokumentu dostępna jest pod adresem:
http://hell.pl/nina/z-d-mod.htm
========================================================================

Antonina Liedtke